ျပန္​လည္​ဦး​ေမာ့လာ​ေသာ အ​ေမ့ခံ​ကပ္​ေရာဂါ သို႔မဟုတ္​ ဝက္​သက္​​

By Dr Htun Win Lin

​ေတာ္​​ေတာ္​မ်ားမ်ား သိလိုက္​ၾကမည္​ထင္​ပါသည္​။ ၂၀၁၉ နွစ္​သစ္​မွစၿပီး ၂လဆက္​တိုက္​နီးပါး ကပ္​​ေရာဂါငယ္​တစ္​ခု ျဖစ္​ပြားခဲ့သည္​။ ​ေတာ္​​ေတာ္​မ်ားမ်ားက အ​ေရးမႀကီးဟုထင္​ခဲ့​ေသာ္​လည္​း ဒီ​ေရာဂါကတစ္​နွစ္​တစ္​ခါ​ေပၚထြက္​လာၿမဲ ၿခိမ္​း​ေျခာက္​ၿမဲ သတိမမူမိသူတို႔၏ အသက္​ဝိညာဥ္​တို႔ကို ႏႈတ္​ယူခဲ့ၿမဲ​။
ထုိေရာဂါမွာဝက္​သက္​​ေရာဂါျဖစ္သည္​။

၂၀၁၉ ႏွစ္​ဦးပိုင္​း ဇန္​နဝါရီလ မွစၿပီး တစ္​ကမာၻလံုးနီးပါးကပ္​​ေရာဂါသဖြယ္​ျဖစ္​ပြားခဲ့​ေသာ ဝက္​သက္​​ေရာဂါသည္​ အ​ေရွ႕​ေတာင္​အာရွအပါအဝင္​ ျမန္​မာႏုိင္​ငံတြင္​လည္​း ျဖစ္​ပြားခဲ့သည္​။ ႀကိဳတင္​ကာကြယ္​သူတို႔ သက္​သာရာ ရၾက​ေသာ္​လည္​း အမ်ားစုမွာ မသိ၍​ေသာ္လည္​း​ေကာင္​း၊ သတိမျပဳမိ၍​ေသာ္​လည္​း​ေကာင္​း ​ဝမ္​းနည္​းဖြယ္​အျဖစ္​နွင္​့ႀကံဳ​ေတြ႕ခဲ့ရသည္​။ ဒီလို​ေရာဂါကဘာ​ေၾကာင္​့ျဖစ္​သလဲ ဘယ္​လို​ေတြကာကြယ္​နိုင္​သလဲ ျဖစ္​ပြားခဲ့လွ်င္မည္​သို႔ ကုသနိုင္​မည္​လဲ ​ေမးစရာမ်ားရိွပါသည္​။

အ​ေျဖကလူတိုင္​းသိၿပီးသားအ​ေျဖမ်ားျဖစ္​​ေသာ္​လည္​း အမ်ားစုမွာအ​ေၾကာင္​းအမ်ိဳးမိ်ဳး​ေၾကာင္​့မလိုက္​နာၾကပါ။ ဘယ္​သူမျပဳ မိမိမႈသာျဖစ္​သည္​။

ကူးစက္​ပံုနွင္​့ ​ေရာဂါအ​ေၾကာင္​း

ဝက္​သက္​​ေရာဂါသည္​ Measles ဗိုင္​းရပ္​စ္​ ပိုးတစ္​မိ်ဳးေၾကာင္​့ျဖစ္​ပြား​ေသာ​ေရာဂါျဖစ္​ၿပီး ကာကြယ္​​ေဆးမထိုး​ထား​ေသာသူ အသက္​အ႐ြယ္​မ​ေ႐ြး၊ က်ားမ မ​ေ႐ြး၊ အသက္​ရွဴလမ္​း​ေၾကာင္​းမွ တစ္ဆင္​့ကူးစက္​ႏိုင္​​ေသာ​ေရာဂါျဖစ္​သည္​။

​ေရာဂါျဖစ္​ပြား​ေနသူ ​ေခ်ာင္​းဆိုးနွာ​ေခ်ျခင္​းျဖင္​့ျဖစ္​​ေစ၊ ထိုသူ၏အ​ညစ္အ​​ေၾကး သလိပ္​စသည္​တို႔ကို တိုက္ရိုက္​ ကိုင္​တြယ္​မိသည္​ကျဖစ္​​ေစ၊ ထိုသူနွင္​့အတူ ​ေနထိုင္​သူမ်ားကာကြယ္​​ေဆးမထိုးထားလွ်င္​ တစ္​ဦးမွတစ္​ဦးလွ်င္​ျမန္​စြာ ကူးစက္​နိုင္​ပါသည္​။

​ေရာဂါသည္​ အနီစက္​မ်ားကိုယ္​တြင္​မထြက္​​ေပၚမီ ၄ရက္​နွင္​့ ထြက္​​ေပၚၿပီး ၄ ရက္​အတြင္​းကူးစက္​နိုင္​​ေျခအမ်ားဆံုး ျဖစ္​သည္​။

​ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

ကနဦးတြင္​ အဖ်ားႀကီးၿပီး နွာ​ေစး​ေခ်ာင္​းဆိုးျခင္​း၊ ​ေခါင္​းကိုက္​ျခင္​း၊ မအီမသာျဖစ္​ၿခင္​း၊ မ်က္​စိနီၿပီး မ်က္​ရည္​ပူမ်ား က်ျခင္​း ျဖစ္​ပြားၿပီး မၾကာမီတြင္​ ပါး​ေစာင္​တြင္​ အျဖဴစက္​​ေလးမ်ား​ေပၚလာတတ္​သည္​။
ကနဦးစတင္​ျဖစ္​ပြားၿပီး ၃ ရက္​မွ ၅ရက္​အၾကာတြင္​ အနီစက္​က​ေလးမ်ား၊ အနီျပင္​မ်ား စတင္​​ေပၚ​ေပါက္​လာၿပီး တစ္​ကိုယ္​လံုးပ်ံ႕နွံ႔သြားသည္​။ အနီစက္​မ်ား ​ေပၚလာၿပီး ၅ ရက္​မွ ၆ရက္​အၾကာတြင္​ အနီစက္​မ်ား အ​ေရာင္​​ေဖ်ာ့၍ ​ေပ်ာက္​သြားတတ္​ပါသည္​။ တစ္ခါတစ္​ရံ ျပင္​းထန္​ပါက ဗီတာမင္​ဓာတ္​ခ်ိဳ႕တဲ့ကာဝမ္​းပ်က္​ဝမ္​း​ေလ််ွာျခင္​း၊ မ်က္​ခမ္​းစပ္​​ေရာင္​ရမ္​းျခင္​း၊ အသက္​ရွဴက်ပ္​ျခင္​းတို႔ ျဖစ္​ပြားတတ္​သည္​။

သို႔​ေသာ္​ ထိုသို႔​ေပ်ာက္​ကင္​းသြားျခင္​းမွာ ျဖစ္​ပြားသူ၏ မူလကိုယ္​ခံအားစနစ္​အ​ေပၚမ်ားစြာမူတည္​ပါသည္​။ အားနည္​းသူသက္​ႀကီး႐ြယ္​အိုမ်ား၊ က​ာကြယ္​​ေဆးမထိုးထား​ေသာက​ေလးသူငယ္​မ်ား၊ ​ေရာဂါအခံ​ေၾကာင္​့ျဖစ္​​ေစ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့၍ျဖစ္​​ေစ ကိုယ္​ခံအားက်ဆင္​း​ေန​ေသာလူလတ္​ပိုင္​းမ်ား၊ လူငယ္​မ်ားတြင္​ထိုသို႔​ေပ်ာက္​ကင္​းသြားျခင္​း မရိွဘဲဝက္​သက္​​ေရာဂါ၏ ​ေနာက္​ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုခံစားရနိုင္​ပါသည္​။

​ေရာဂါ၏ ​ေနာက္​ဆက္​တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား

• ျပင္​းထန္​အဆုတ္​​ေရာင္​​ေရာဂါျဖစ္​ျခင္​း
• ​ေရဓာတ္​ဆံုးရံႈးမႈျပင္​းထန္​သည္​အထိဝမ္​းပ်က္​ဝမ္​း​ေလွ်ာျခင္​း
• နားအလယ္​ခန္​း​ေရာင္​ျခင္​း
• အျမင္​အာရုံဆံုးရံႈးျခင္​း
• ျပင္​းထန္​​ေသာဦး​ေနွာက္​​ေရာင္​​ေရာဂါျဖစ္​ျခင္​း တို႔​မွ အသက္​ဆံုးရႈံးသည္​အထိျဖစ္​နိုင္​ပါသည္။

ထိ​ေရာက္​​ေသာကုသျခင္​းမ်ား

• အရည္​မ်ားမ်ားတိုက္​ပါ
• ​ေကာင္​းစြာ အိပ္​စက္​ အနားယူပါ
• လတ္​ဆတ္​​ေသာ အစားအစာဝင္​နိုင္​သမွ် ​ေကြၽးပါ
• ဗီတာမင္​ ​ေဆးမ်ားထပ္​မံတိုက္​​ေကြၽးပါ
• အျခားသူမ်ား မကူးစက္​​ေစရန္​ သီးသန္​႔​ေနထိုင္​ပါ
• ​ျပင္​းထန္​​ေရာဂါလကၡဏာ စတင္​​ေပၚ​ေပါက္​သည္​ႏွင္​့ ​ေဆးရုံ​တြင္​အျမန္​ဆံုးကုသမႈခံယူပါ

ထိ​ေရာက္​​ေသာ ကာကြယ္​နည္​းမ်ား

(၁) ဝက္​သက္​ကာကြယ္​​ေဆး ထိုးနွံပါ။
က​ေလးငယ္​မ်ား
ပထမအႀကိမ္​ – အသက္​၉လ
ဒုတိယအႀကိမ္ ​- အသက္​ ၁၈လ (၁နွစ္​ခြဲ) တြင္​ထိုးရန္​သတိျပဳပါ။
(၂) လူထူ​ေသာ​ေနရာမ်ားတြင္​ လက္​ကိုင္​ပုဝါ မ်က္​နွာအုပ္​ဖံုး စသည္​တို႔ျဖင္​့ ဝတ္​ဆင္​ၿပီး ကာကြယ္​ပါ။
(၃) လက္​ကိုဆပ္​ျပာျဖင္​့မၾကာခဏ​ေဆးပါ။
(၄) ဗီတာမင္​ႂကြယ္​ဝ​ေသာ၊ အာဟာရ ျပည္​့ဝ​ေသာအစားအ​ေသာက္​မ်ားစားပါ။
(၅) ​ေရမ်ားမ်ား​ေသာက္​ပါ။
(၆) လံု​ေလာက္​စြာ အိပ္​စက္​အနားယူပါ။

ႀကိဳတင္​ကာကြယ္​ျခင္​းသည္​ ကုသျခင္​းထက္​မ်ားစြာထိ​ေရာက္​ပါသည္​။ မိမိတို႔ဘက္​မွလက္​ဦးမႈယူရန္​သာလိုအပ္ပါသည္​။

ကာကြယ္​​ေဆးနွင္​့ပတ္​သက္​၍

ယ​ေန႔​ေခတ္​တြင္ ပြင္​့လင္​းျမင္​သာမႈ၊ ​ေကာင္​းမြန္​​ေသာဆက္​သြယ္​​ေရးစနစ္​မ်ား ရိွလာ​ေသာ္​လည္​း မွန္​ကန္​​ေသာသတင္​း အခ်က္​အလက္​မ်ားကို ရွာ​ေဖြမႈ အားနည္​းသည္​ကို​ေတြ႔ျမင္​ရပါသည္​။ ထိုအတြက္​​ေၾကာင္​့လည္​း ကာကြယ္​​ေဆးနွင္​့ပတ္​က္​၍ လြဲမွား​ေသာအသိအျမင္​မ်ား ရိွ​ေန​ေသးသည္​ကို ဝမ္​းနည္​းစြာ ျမင္​​ေတြ႕ရပါသည္​။

မိမိက​ေလးကာကြယ္​​ေဆးထိုးရင္​း အဆင္​မသင္​့လ်ွင္​ ပိုလီယို​ေရာဂါ ျဖစ္​တတ္​သည္​၊ ​ေအာ္​တစ္​ဇင​္​ေရာဂါ ျဖစ္​တတ္​သည္​ စသည္​ျဖင္​့ လြဲမွားစြာယူဆမိ​ျပီးကာကြယ္​​ေဆးမထိုးသည္​့အတြက္​ ​ေရာဂါခံစားရၿပီးတိမ္​းပါးသြားရသည္​့ က​ေလးငယ္​မ်ားကို စိတ္​မ​ေကာင္​းစြာႀကံဳ​ေတြ႕ဖူးပါသည္​။ မိဘမ်ားကို ထိုသို႔အျမင္မမွားေစလိုပါ။ ကာကြယ္​​ေဆးထိုးၿပီးလွ်င္​ အနည္​းငယ္​ဖ်ားတတ္​သည္​မွာပံုမွန္​ျဖစ္​ပါသည္​။ လူႀကီးပင္​လွ်င္​ဖ်ားတတ္​​ေသာ္​လည္​း
ကာကြယ္​​ေဆးတိုင္​းမျဖစ္​ပါ။ သို႔​ေသာ္​စိုးရိမ္​စရာ အ​ေျခအ​ေနမ်ိဳးမရိွပါ။ အႀကိမ္​​ေရျပည္​့​ေအာင္​ထိုးသင္​့ပါသည္​။ ထို႔​ေၾကာင္​့ ကာကြယ္​​ေဆးထိုးသင္​့​ေသာအခ်ိန္​တြင္​ထိုးၿပီး ကာကြယ္​ထားရပါမည္​။

ကာကြယ္​​ေဆး မထိုးသင္​့​ေသာ လူနာမ်ား

• ယခင္​ကကာကြယ္​​ေဆးတစ္​မ်ိဳးမ်ိဳးနွင္​့ ျပင္​းထန္​စြာဓာတ္​မတည္​့ျခင္​းျဖစ္​ဖူးသူမ်ား
• ကိုယ္​ဝန္​​ေဆာင္​မိခင္​မ်ား
• ​ေရာဂါအခံေၾကာင္​့ ခုခံအားအလြန္​အမင္​းက်ဆင္​း​ေနသူမ်ား

ထိုသူမ်ားအ​ေနျဖင္​့ ​ေဖာ္​ျပခဲ့​ေသာကာကြယ္​နည္​းမ်ားျဖင္​့သာသတိျပဳကာကြယ္​ရပါမည္​။

​ေနာက္​ဆံုးအ​ေနနွင္​့ ျပည္​သူမ်ားအားလံုးမိမိတို႔ လက္​လွမ္​းမီရာ က်န္​းမာ​ေရးအသိျဖန္​႔​ေဝ​ေသာစာမ်ားဖတ္​ျခင္​း၊ မွန္​ကန္​​ေသာအခ်က္​အလက္​မ်ားကိုရွာ​ေဖြေလ့လာျခင္​းျဖင္​့ ထိ​ေရာက္​​စြာၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏုိင္ျပီး ၀က္သက္ေရာဂါႏွင့္ ​ေနာက္​ထပ္​ႀကံဳ​ေတြ႕နိုင္​သည္​့​ေရာဂါမ်ားကို ​ေက်ာ္​လႊားနိုင္​ပါေစရန္ဆု​ေတာင္​းလိုက္ပါသည္။

(ေဒါက္တာထြန္း၀င္းလင္းသည္ CBL Chemo Centre ၌အလုပ္လုပ္ေနေသာဆရာ၀န္တဦးျဖစ္ျပီး ဤေဆာင္းပါးအားေမတၱာျဖင့္ကူညီေရးသားေပးသူျဖစ္ပါသည္။)