By Dr Htun Win Lin
ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား သိလိုက္ၾကမည္ထင္ပါသည္။ ၂၀၁၉ နွစ္သစ္မွစၿပီး ၂လဆက္တိုက္နီးပါး ကပ္ေရာဂါငယ္တစ္ခု ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အေရးမႀကီးဟုထင္ခဲ့ေသာ္လည္း ဒီေရာဂါကတစ္နွစ္တစ္ခါေပၚထြက္လာၿမဲ ၿခိမ္းေျခာက္ၿမဲ သတိမမူမိသူတို႔၏ အသက္ဝိညာဥ္တို႔ကို ႏႈတ္ယူခဲ့ၿမဲ။
ထုိေရာဂါမွာဝက္သက္ေရာဂါျဖစ္သည္။
၂၀၁၉ ႏွစ္ဦးပိုင္း ဇန္နဝါရီလ မွစၿပီး တစ္ကမာၻလံုးနီးပါးကပ္ေရာဂါသဖြယ္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဝက္သက္ေရာဂါသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွအပါအဝင္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္သူတို႔ သက္သာရာ ရၾကေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ မသိ၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သတိမျပဳမိ၍ေသာ္လည္းေကာင္း ဝမ္းနည္းဖြယ္အျဖစ္နွင့္ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။ ဒီလိုေရာဂါကဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလဲ ဘယ္လိုေတြကာကြယ္နိုင္သလဲ ျဖစ္ပြားခဲ့လွ်င္မည္သို႔ ကုသနိုင္မည္လဲ ေမးစရာမ်ားရိွပါသည္။
အေျဖကလူတိုင္းသိၿပီးသားအေျဖမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာအေၾကာင္းအမ်ိဳးမိ်ဳးေၾကာင့္မလိုက္နာၾကပါ။ ဘယ္သူမျပဳ မိမိမႈသာျဖစ္သည္။
ကူးစက္ပံုနွင့္ ေရာဂါအေၾကာင္း
ဝက္သက္ေရာဂါသည္ Measles ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးတစ္မိ်ဳးေၾကာင့္ျဖစ္ပြားေသာေရာဂါျဖစ္ၿပီး ကာကြယ္ေဆးမထိုးထားေသာသူ အသက္အ႐ြယ္မေ႐ြး၊ က်ားမ မေ႐ြး၊ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းမွ တစ္ဆင့္ကူးစက္ႏိုင္ေသာေရာဂါျဖစ္သည္။
ေရာဂါျဖစ္ပြားေနသူ ေခ်ာင္းဆိုးနွာေခ်ျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ထိုသူ၏အညစ္အေၾကး သလိပ္စသည္တို႔ကို တိုက္ရိုက္ ကိုင္တြယ္မိသည္ကျဖစ္ေစ၊ ထိုသူနွင့္အတူ ေနထိုင္သူမ်ားကာကြယ္ေဆးမထိုးထားလွ်င္ တစ္ဦးမွတစ္ဦးလွ်င္ျမန္စြာ ကူးစက္နိုင္ပါသည္။
ေရာဂါသည္ အနီစက္မ်ားကိုယ္တြင္မထြက္ေပၚမီ ၄ရက္နွင့္ ထြက္ေပၚၿပီး ၄ ရက္အတြင္းကူးစက္နိုင္ေျခအမ်ားဆံုး ျဖစ္သည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ကနဦးတြင္ အဖ်ားႀကီးၿပီး နွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္ၿခင္း၊ မ်က္စိနီၿပီး မ်က္ရည္ပူမ်ား က်ျခင္း ျဖစ္ပြားၿပီး မၾကာမီတြင္ ပါးေစာင္တြင္ အျဖဴစက္ေလးမ်ားေပၚလာတတ္သည္။
ကနဦးစတင္ျဖစ္ပြားၿပီး ၃ ရက္မွ ၅ရက္အၾကာတြင္ အနီစက္ကေလးမ်ား၊ အနီျပင္မ်ား စတင္ေပၚေပါက္လာၿပီး တစ္ကိုယ္လံုးပ်ံ႕နွံ႔သြားသည္။ အနီစက္မ်ား ေပၚလာၿပီး ၅ ရက္မွ ၆ရက္အၾကာတြင္ အနီစက္မ်ား အေရာင္ေဖ်ာ့၍ ေပ်ာက္သြားတတ္ပါသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ျပင္းထန္ပါက ဗီတာမင္ဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ကာဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလ််ွာျခင္း၊ မ်က္ခမ္းစပ္ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အသက္ရွဴက်ပ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပြားတတ္သည္။
သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ေပ်ာက္ကင္းသြားျခင္းမွာ ျဖစ္ပြားသူ၏ မူလကိုယ္ခံအားစနစ္အေပၚမ်ားစြာမူတည္ပါသည္။ အားနည္းသူသက္ႀကီး႐ြယ္အိုမ်ား၊ ကာကြယ္ေဆးမထိုးထားေသာကေလးသူငယ္မ်ား၊ ေရာဂါအခံေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့၍ျဖစ္ေစ ကိုယ္ခံအားက်ဆင္းေနေသာလူလတ္ပိုင္းမ်ား၊ လူငယ္မ်ားတြင္ထိုသို႔ေပ်ာက္ကင္းသြားျခင္း မရိွဘဲဝက္သက္ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားကိုခံစားရနိုင္ပါသည္။

ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား
- ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္ျခင္း
- ေရဓာတ္ဆံုးရံႈးမႈျပင္းထန္သည္အထိဝမ္းပ်က္ဝမ္းေလွ်ာျခင္း
- နားအလယ္ခန္းေရာင္ျခင္း
- အျမင္အာရုံဆံုးရံႈးျခင္း
- ျပင္းထန္ေသာဦးေနွာက္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္ျခင္း တို႔မွ အသက္ဆံုးရႈံးသည္အထိျဖစ္နိုင္ပါသည္။
ထိေရာက္ေသာကုသျခင္းမ်ား
- အရည္မ်ားမ်ားတိုက္ပါ
- ေကာင္းစြာ အိပ္စက္ အနားယူပါ
- လတ္ဆတ္ေသာ အစားအစာဝင္နိုင္သမွ် ေကြၽးပါ
- ဗီတာမင္ ေဆးမ်ားထပ္မံတိုက္ေကြၽးပါ
- အျခားသူမ်ား မကူးစက္ေစရန္ သီးသန္႔ေနထိုင္ပါ
- ျပင္းထန္ေရာဂါလကၡဏာ စတင္ေပၚေပါက္သည္ႏွင့္ ေဆးရုံတြင္အျမန္ဆံုးကုသမႈခံယူပါ
ထိေရာက္ေသာ ကာကြယ္နည္းမ်ား
(၁) ဝက္သက္ကာကြယ္ေဆး ထိုးနွံပါ။
ကေလးငယ္မ်ား
ပထမအႀကိမ္ – အသက္၉လ
ဒုတိယအႀကိမ္ - အသက္ ၁၈လ (၁နွစ္ခြဲ) တြင္ထိုးရန္သတိျပဳပါ။
(၂) လူထူေသာေနရာမ်ားတြင္ လက္ကိုင္ပုဝါ မ်က္နွာအုပ္ဖံုး စသည္တို႔ျဖင့္ ဝတ္ဆင္ၿပီး ကာကြယ္ပါ။
(၃) လက္ကိုဆပ္ျပာျဖင့္မၾကာခဏေဆးပါ။
(၄) ဗီတာမင္ႂကြယ္ဝေသာ၊ အာဟာရ ျပည့္ဝေသာအစားအေသာက္မ်ားစားပါ။
(၅) ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။
(၆) လံုေလာက္စြာ အိပ္စက္အနားယူပါ။
ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္မ်ားစြာထိေရာက္ပါသည္။ မိမိတို႔ဘက္မွလက္ဦးမႈယူရန္သာလိုအပ္ပါသည္။

ကာကြယ္ေဆးနွင့္ပတ္သက္၍
ယေန႔ေခတ္တြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ ေကာင္းမြန္ေသာဆက္သြယ္ေရးစနစ္မ်ား ရိွလာေသာ္လည္း မွန္ကန္ေသာသတင္း အခ်က္အလက္မ်ားကို ရွာေဖြမႈ အားနည္းသည္ကိုေတြ႔ျမင္ရပါသည္။ ထိုအတြက္ေၾကာင့္လည္း ကာကြယ္ေဆးနွင့္ပတ္က္၍ လြဲမွားေသာအသိအျမင္မ်ား ရိွေနေသးသည္ကို ဝမ္းနည္းစြာ ျမင္ေတြ႕ရပါသည္။
မိမိကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးရင္း အဆင္မသင့္လ်ွင္ ပိုလီယိုေရာဂါ ျဖစ္တတ္သည္၊ ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါ ျဖစ္တတ္သည္ စသည္ျဖင့္ လြဲမွားစြာယူဆမိျပီးကာကြယ္ေဆးမထိုးသည့္အတြက္ ေရာဂါခံစားရၿပီးတိမ္းပါးသြားရသည့္ ကေလးငယ္မ်ားကို စိတ္မေကာင္းစြာႀကံဳေတြ႕ဖူးပါသည္။ မိဘမ်ားကို ထိုသို႔အျမင္မမွားေစလိုပါ။ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီးလွ်င္ အနည္းငယ္ဖ်ားတတ္သည္မွာပံုမွန္ျဖစ္ပါသည္။ လူႀကီးပင္လွ်င္ဖ်ားတတ္ေသာ္လည္း
ကာကြယ္ေဆးတိုင္းမျဖစ္ပါ။ သို႔ေသာ္စိုးရိမ္စရာ အေျခအေနမ်ိဳးမရိွပါ။ အႀကိမ္ေရျပည့္ေအာင္ထိုးသင့္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကာကြယ္ေဆးထိုးသင့္ေသာအခ်ိန္တြင္ထိုးၿပီး ကာကြယ္ထားရပါမည္။
ကာကြယ္ေဆး မထိုးသင့္ေသာ လူနာမ်ား
- ယခင္ကကာကြယ္ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးနွင့္ ျပင္းထန္စြာဓာတ္မတည့္ျခင္းျဖစ္ဖူးသူမ်ား
- ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား
- ေရာဂါအခံေၾကာင့္ ခုခံအားအလြန္အမင္းက်ဆင္းေနသူမ်ား
ထိုသူမ်ားအေနျဖင့္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာကာကြယ္နည္းမ်ားျဖင့္သာသတိျပဳကာကြယ္ရပါမည္။
ေနာက္ဆံုးအေနနွင့္ ျပည္သူမ်ားအားလံုးမိမိတို႔ လက္လွမ္းမီရာ က်န္းမာေရးအသိျဖန္႔ေဝေသာစာမ်ားဖတ္ျခင္း၊ မွန္ကန္ေသာအခ်က္အလက္မ်ားကိုရွာေဖြေလ့လာျခင္းျဖင့္ ထိေရာက္စြာၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏုိင္ျပီး ၀က္သက္ေရာဂါႏွင့္ ေနာက္ထပ္ႀကံဳေတြ႕နိုင္သည့္ေရာဂါမ်ားကို ေက်ာ္လႊားနိုင္ပါေစရန္ဆုေတာင္းလိုက္ပါသည္။
(ေဒါက္တာထြန္း၀င္းလင္းသည္ CBL Chemo Centre ၌အလုပ္လုပ္ေနေသာဆရာ၀န္တဦးျဖစ္ျပီး ဤေဆာင္းပါးအားေမတၱာျဖင့္ကူညီေရးသားေပးသူျဖစ္ပါသည္။)