အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ရဲ႕နားခိုရာသစ္

ျမိဳ႕ထဲမွာအတြင္း၀န္ရံုးနဲ႔ Tourist Burma Building တို႔လိုကိုလိုနီေခတ္ကအေဆာက္အအံုေတြ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာ အမ်ားအသိပါပဲ။ ျမန္မာ့ေရနံႏွင့္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔လုပ္ငန္း (MOGE) ရံုးအေဆာက္အအံုကိုအမ်ိဳသားစာၾကည့္တိုက္အျဖစ္ျပင္ဆင္ဖြင့္လွစ္မယ့္သတင္းကေတာ့ ရန္ကုန္သူရန္ကုန္သားေတြစိတ္၀င္အစားဆံုးသတင္းတခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

၂၀၁၆ခုႏွစ္က ရန္ကုန္ျမိဳ႕ျပအေမြအႏွစ္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔ (YHT) ကရန္ကင္းကအမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ကို ျပည္သူေတြသြားလာရလြယ္ကူတဲ့ျမိဳ႕လယ္ေကာင္မွာထားရွိဖို႔နဲ႔ MOGE အေဆာက္အအံုကိုအမ်ိဳးသားစာၾကည့္တုိက္အျဖစ္ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲခြင့္ေပးဖို႔ သမၼတဦးထင္ေက်ာ္ကိုခြင့္ေတာင္းခဲ့ပါတယ္။

အစိုးရရံုးေတြရန္ကုန္ကေန ေနျပည္ေတာ္ကိုေျပာင္းေရႊ႕ျပီးတဲ့အခ်ိန္ကစလို႔ MOGE အေဆာက္အအံုကို အသံုးျပဳျခင္းမရွိခဲ့ပါဘူး။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္က နာဂစ္မုန္တိုင္းေၾကာင့္အေဆာက္အအံုရဲ႕ေခါင္မိုးနဲ႔ အေပၚထပ္ထိခိုက္ပ်က္စီးသြားခဲ့တဲ့အတြက္ ျပင္ဆင္မႈေတြျပဳလုပ္ခဲ့ရတယ္လို႔သိရပါတယ္။

“၂၀၁၁ ခုႏွစ္ေလာက္မွာက်မအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဗိသုကာအသင္း ရဲ႕အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္တုန္းက MOGE အေဆာက္အအံုျပင္ဆင္ေရးလုပ္ငန္းမွာပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီတုန္းကေတာ့အမိုးတခုလံုးကပ်က္စီးေနတဲ့အတြက္ တခ်ပ္စီခြာျပီးျပန္လဲရတာေပါ့ေနာ္။ ေတာ္ေတာ္ေလးအႏၱရာယ္မ်ားတဲ့အလုပ္ပါ” လို႔ YHT ရဲ႕ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရာညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒၚမိုးမိုးလြင္ကသူ႔အေတြ႔အၾကံဳကိုျပန္ေျပာင္းေျပာျပပါတယ္။

သမၼတဦးထင္ေက်ာ္ရဲ႕ခြင့္ျပဳခ်က္ရျပီးေနာက္ ၂၀၁၇ခုႏွစ္ေလာက္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းေတြစတင္ခဲ့ျပီး ၂၀၁၉ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာျပီးစီးသြားခဲ့တယ္။ ေဆာက္လုပ္ေရး၀န္ၾကီးဌာနကျပင္ဆင္မႈေတြကိုအဓိကတာ၀န္ယူျပီး YHT ကအၾကံေပးအျဖစ္ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။

အေဆာက္အအံုေျမညီထပ္မွာစာအုပ္ေတြသိမ္းဆည္းမွာျဖစ္ျပီး အေပၚထပ္အခန္းေတြကိုေတာ့ ဘက္စံုသံုးခန္းမ (multi-purpose hall) ေတြအျဖစ္အသံုးျပဳမယ္လို႔ ေဒၚမိုးမိုးလြင္ကဆိုတယ္။

“အဓိကစိန္ေခၚမႈကေတာ့အေဆာက္အအံုကိုမီးေဘးခံႏုိင္ေအာင္ကာကြယ္ရတာပါပဲ။ စာအုပ္ေတြထားမွာဆိုေတာ့ ေရနဲ႔မီးသတ္လို႔ကလည္းမျဖစ္ေတာ့ ဓာတ္ေငြ႔သံုးျပီးမီးသတ္တဲ့စနစ္ေတြတပ္ရတယ္။ ေနာက္ျပီး digital library အျဖစ္အသံုးျပဳႏုိင္ေအာင္ data centre ေတြတည္ေဆာက္ရတယ္။”

ျမန္မာ့သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ MOGE အေဆာက္အအံုဟာပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးအသံုးေတာ္ခံခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၀၈ ခုႏွစ္မွာတည္ေဆာက္ျပီးစီးခဲ့ျပီး စေကာ့ကုမၸဏီ Finlay, Fleming & Co ရဲ႕ရံုးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဗမာ့ေရနံကုမၸဏီ (Burmah Oil Company) ရဲ႕ဌာနခ်ဳပ္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီးမွာအေဆာက္အအံုမွာ စံျပေဆးခန္းဆိုတဲ့ဘိုးဘြားရိပ္သာဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ၁၉၆၃ခုႏွစ္မွာ အစိုးရက Burmah Oil ကိုျပည္သူပိုင္သိမ္းခဲ့ျပီးေနာက္ ျမန္မာ့ေရနံႏွင့္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းရံုးျဖစ္လာခဲ့တာပါ။

ထိုနည္းတူပဲ ျမန္မာအမ်ိဳးသားစာၾကည့္တုိက္ဟာလည္း လြတ္လပ္ေရးရစဥ္ကစျပီး အေျပာင္းအေရႊ႕ေတာ္ေတာ္မ်ားခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံေအာက္ပိုင္းေဒသကိုျဗိတိသွ်ေတြသိမ္းပိုက္ထားခ်ိန္ ၁၈၈၃ခုႏွစ္မွာ Chief Commissioner Sir Charles Edward Bernard ဟာသူ႔ကိုယ္ပိုင္စာအုပ္ေတြနဲ႔ ျမန္မာ့ပထမဆံုးအခမဲ့စာၾကည့္တုိက္ Bernard Free Library ကိုစတင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲ့ဒီစာၾကည့္တိုက္ဟာအခုလက္ရွိ လသာ (၁) အထက္တန္းေက်ာင္းတည္ေနရာမွာရွိခဲ့ျပီး အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ျမစ္ဖ်ားခံရာလည္းျဖစ္တယ္။  

လြတ္လပ္ေရးရျပီးေနာက္ ၁၉၅၂ မွာအစိုးရကစာၾကည့္တိုက္ကို ေရႊတိဂံုဘုရားလမ္းေပၚက ဂ်ဴဘလီေဟာကိုေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ျပီး ႏိုင္ငံေတာ္စာၾကည့္တိုက္ (State Library) လို႔အမည္ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၂ မွာပန္းဆိုးတန္းလမ္းေပၚကအေဆာက္အအံုတခုကိုေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ျပီး ၁၉၆၄ ေနာက္ပိုင္းမွသာအမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္လို႔ေခၚတြင္ခဲ့တာပါ။

အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ဟာ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာျမိဳ႕ေတာ္ခန္းမကိုထပ္မံေျပာင္းေရႊ႕ရျပီး လံုျခံဳေရးအေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ ျပည္သူေတြအသံုးျပဳခြင့္မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ ၂ၾကိမ္ေနရာေျပာင္းခဲ့ျပီး တာေမြကအေဆာက္အအံုတခုကိုေရာက္သြားျပန္ပါတယ္။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ေမလမွာနာဂစ္မုန္တိုင္းေၾကာင့္အေဆာက္အအံုထိခိုက္သြားတဲ့အတြက္ အဲ့ဒီႏွစ္ေအာက္တိုဘာမွာ အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္ဟာရန္ကင္းကအေဆာက္အအံုဆီေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့ရပါတယ္။

အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္နဲ႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္စာၾကည့္တိုက္တို႔ဟာရန္ကုန္မွာသုေတသနလုပ္ငန္းေတြအတြက္ အားထားရတဲ့စာၾကည့္တိုက္ေတြပါ။ အခုလတ္တေလာအမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္မွာ စာအုပ္၊ စာနယ္ဇင္း၊ ေရွးေဟာင္းမွတ္တမ္းမွတ္ရာ စုစုေပါင္း ၆သိန္းေက်ာ္ေလာက္ရွိေနျပီလို႔သိရပါတယ္။

MOGE အေဆာက္အအံုျပင္ဆင္မႈအျပီးသတ္သြားျပီျဖစ္တဲ့အတြက္ အခုအခ်ိန္မွာစာအုပ္ေတြကိုမွတ္တမ္းတင္ ေျပာင္းေရႊ႕တဲ့လုပ္ငန္းေတြစတင္ေနပါျပီ။ ဒီႏွစ္ ဧျပီမွာအမ်ားျပည္သူအတြက္ဖြင့္လွစ္သြားမယ္လို႔သိရပါတယ္။ အခုအေဆာက္အအံုကေတာ့ အမ်ိဳးသားစာၾကည့္တိုက္အတြက္ထာ၀ရနားခိုရမယ့္ေနရာျဖစ္ပါေစလို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္။

Unicode

မြို့ထဲမှာအတွင်းဝန်ရုံးနဲ့ Tourist Burma Building တို့လိုကိုလိုနီခေတ်ကအဆောက်အအုံတွေ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့တာ အများအသိပါပဲ။ မြန်မာ့ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း (MOGE) ရုံးအဆောက်အအုံကိုအမျိုသားစာကြည့်တိုက်အဖြစ်ပြင်ဆင်ဖွင့်လှစ်မယ့်သတင်းကတော့ ရန်ကုန်သူရန်ကုန်သားတွေစိတ်ဝင်အစားဆုံးသတင်းတခုဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

၂၀၁၆ခုနှစ်က ရန်ကုန်မြို့ပြအမွေအနှစ်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့ (YHT) ကရန်ကင်းကအမျိုးသားစာကြည့်တိုက်ကို ပြည်သူတွေသွားလာရလွယ်ကူတဲ့မြို့လယ်ကောင်မှာထားရှိဖို့နဲ့ MOGE အဆောက်အအုံကိုအမျိုးသားစာကြည့်တိုက်အဖြစ်ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲခွင့်ပေးဖို့ သမ္မတဦးထင်ကျော်ကိုခွင့်တောင်းခဲ့ပါတယ်။

အစိုးရရုံးတွေရန်ကုန်ကနေ နေပြည်တော်ကိုပြောင်းရွှေ့ပြီးတဲ့အချိန်ကစလို့ MOGE အဆောက်အအုံကို အသုံးပြုခြင်းမရှိခဲ့ပါဘူး။ ၂၀၀၈ခုနှစ်က နာဂစ်မုန်တိုင်းကြောင့်အဆောက်အအုံရဲ့ခေါင်မိုးနဲ့ အပေါ်ထပ်ထိခိုက်ပျက်စီးသွားခဲ့တဲ့အတွက် ပြင်ဆင်မှုတွေပြုလုပ်ခဲ့ရတယ်လို့သိရပါတယ်။

“၂၀၁၁ ခုနှစ်လောက်မှာကျမအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဗိသုကာအသင်း ရဲ့အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေစဉ်တုန်းက MOGE အဆောက်အအုံပြင်ဆင်ရေးလုပ်ငန်းမှာပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီတုန်းကတော့အမိုးတခုလုံးကပျက်စီးနေတဲ့အတွက် တချပ်စီခွာပြီးပြန်လဲရတာပေါ့နော်။ တော်တော်လေးအန္တရာယ်များတဲ့အလုပ်ပါ” လို့ YHT ရဲ့ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါ်မိုးမိုးလွင်ကသူ့အတွေ့အကြုံကိုပြန်ပြောင်းပြောပြပါတယ်။

သမ္မတဦးထင်ကျော်ရဲ့ခွင့်ပြုချက်ရပြီးနောက် ၂၀၁၇ခုနှစ်လောက်မှာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းတွေစတင်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၉နှစ်ကုန်ပိုင်းမှာပြီးစီးသွားခဲ့တယ်။ ဆောက်လုပ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကပြင်ဆင်မှုတွေကိုအဓိကတာဝန်ယူပြီး YHT ကအကြံပေးအဖြစ်ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။

အဆောက်အအုံမြေညီထပ်မှာစာအုပ်တွေသိမ်းဆည်းမှာဖြစ်ပြီး အပေါ်ထပ်အခန်းတွေကိုတော့ ဘက်စုံသုံးခန်းမ (multi-purpose hall) တွေအဖြစ်အသုံးပြုမယ်လို့ ဒေါ်မိုးမိုးလွင်ကဆိုတယ်။

“အဓိကစိန်ခေါ်မှုကတော့အဆောက်အအုံကိုမီးဘေးခံနိုင်အောင်ကာကွယ်ရတာပါပဲ။ စာအုပ်တွေထားမှာဆိုတော့ ရေနဲ့မီးသတ်လို့ကလည်းမဖြစ်တော့ ဓာတ်ငွေ့သုံးပြီးမီးသတ်တဲ့စနစ်တွေတပ်ရတယ်။ နောက်ပြီး digital library အဖြစ်အသုံးပြုနိုင်အောင် data centre တွေတည်ဆောက်ရတယ်။”

မြန်မာ့သမိုင်းတလျှောက်မှာ MOGE အဆောက်အအုံဟာပုံစံအမျိုးမျိုးအသုံးတော်ခံခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၀၈ ခုနှစ်မှာတည်ဆောက်ပြီးစီးခဲ့ပြီး စကော့ကုမ္ပဏီ Finlay, Fleming & Co ရဲ့ရုံးချုပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ဗမာ့ရေနံကုမ္ပဏီ (Burmah Oil Company) ရဲ့ဌာနချုပ်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးမှာအဆောက်အအုံမှာ စံပြဆေးခန်းဆိုတဲ့ဘိုးဘွားရိပ်သာဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါသေးတယ်။ ၁၉၆၃ခုနှစ်မှာ အစိုးရက Burmah Oil ကိုပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့ပြီးနောက် မြန်မာ့ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းရုံးဖြစ်လာခဲ့တာပါ။

ထိုနည်းတူပဲ မြန်မာအမျိုးသားစာကြည့်တိုက်ဟာလည်း လွတ်လပ်ရေးရစဉ်ကစပြီး အပြောင်းအရွှေ့တော်တော်များခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအောက်ပိုင်းဒေသကိုဗြိတိသျှတွေသိမ်းပိုက်ထားချိန် ၁၈၈၃ခုနှစ်မှာ Chief Commissioner Sir Charles Edward Bernard ဟာသူ့ကိုယ်ပိုင်စာအုပ်တွေနဲ့ မြန်မာ့ပထမဆုံးအခမဲ့စာကြည့်တိုက် Bernard Free Library ကိုစတင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီစာကြည့်တိုက်ဟာအခုလက်ရှိ လသာ (၁) အထက်တန်းကျောင်းတည်နေရာမှာရှိခဲ့ပြီး အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်မြစ်ဖျားခံရာလည်းဖြစ်တယ်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ၁၉၅၂ မှာအစိုးရကစာကြည့်တိုက်ကို ရွှေတိဂုံဘုရားလမ်းပေါ်က ဂျူဘလီဟောကိုပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတော်စာကြည့်တိုက် (State Library) လို့အမည်ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆၂ မှာပန်းဆိုးတန်းလမ်းပေါ်ကအဆောက်အအုံတခုကိုပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပြီး ၁၉၆၄ နောက်ပိုင်းမှသာအမျိုးသားစာကြည့်တိုက်လို့ခေါ်တွင်ခဲ့တာပါ။

အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်ဟာ ၁၉၆၅ ခုနှစ်မှာမြို့တော်ခန်းမကိုထပ်မံပြောင်းရွှေ့ရပြီး လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်ကြောင့် ပြည်သူတွေအသုံးပြုခွင့်မရှိခဲ့ပါဘူး။ နောက်ထပ် ၂ကြိမ်နေရာပြောင်းခဲ့ပြီး တာမွေကအဆောက်အအုံတခုကိုရောက်သွားပြန်ပါတယ်။ ၂၀၀၈ခုနှစ် မေလမှာနာဂစ်မုန်တိုင်းကြောင့်အဆောက်အအုံထိခိုက်သွားတဲ့အတွက် အဲ့ဒီနှစ်အောက်တိုဘာမှာ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်ဟာရန်ကင်းကအဆောက်အအုံဆီပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရပါတယ်။

အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်နဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်စာကြည့်တိုက်တို့ဟာရန်ကုန်မှာသုတေသနလုပ်ငန်းတွေအတွက် အားထားရတဲ့စာကြည့်တိုက်တွေပါ။ အခုလတ်တလောအမျိုးသားစာကြည့်တိုက်မှာ စာအုပ်၊ စာနယ်ဇင်း၊ ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်းမှတ်ရာ စုစုပေါင်း ၆သိန်းကျော်လောက်ရှိနေပြီလို့သိရပါတယ်။

MOGE အဆောက်အအုံပြင်ဆင်မှုအပြီးသတ်သွားပြီဖြစ်တဲ့အတွက် အခုအချိန်မှာစာအုပ်တွေကိုမှတ်တမ်းတင် ပြောင်းရွှေ့တဲ့လုပ်ငန်းတွေစတင်နေပါပြီ။ ဒီနှစ် ဧပြီမှာအများပြည်သူအတွက်ဖွင့်လှစ်သွားမယ်လို့သိရပါတယ်။ အခုအဆောက်အအုံကတော့ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်အတွက်ထာဝရနားခိုရမယ့်နေရာဖြစ်ပါစေလို့ မျှော်လင့်မိပါတယ်။