ကမ္ဘာတဝှမ်းကဘာသာဗေဒပညာရှင်တွေဟာ အလှဆုံးအက္ခရာ ၅မျိုးကိုရွေးချယ်သတ်မှတ်ရာမှာ မြန်မာအက္ခရာကထိပ်ဆုံးကပါလာပါတယ်။
အလှအပဆိုတာကတော့လူတယောက်ချင်းစီရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်မို့ အမြင်ကွဲပြားမှုအမျိုးမျိုးရှိမှာပါ။ သေချာတာတခုကတော့ဒီအက္ခရာ ၅မျိုးဟာအလွန်အသုံးပြုမှုနည်းနေပြီဖြစ်တာကြောင့် ပျောက်ကွယ်သွားတော့မယ့်ဘေးနဲ့ရင်ဆိုင်နေရပြီဆိုတာပါပဲ။
ဒီဆောင်းပါးမှာတော့ ပညာရှင်တွေသတ်မှတ်ထားတဲ့ ကမ္ဘာ့အလှဆုံးအက္ခရာ ၅မျိုးအကြောင်းဗဟုသုတအဖြစ်ပြောပြချင်ပါတယ်။
မြန်မာ
နာရီလက်တံအတိုင်းရေးသားရပြီး လုံးဝိုင်းတဲ့အနားသတ်တွေရှိတဲ့မြန်မာစာကို ပညာရှင်တွေကအလှဆုံးအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ကြတယ်။ တကယ်တော့ဝိုင်းစက်တဲ့အနားသတ်တွေနဲ့ ရေးသားခြင်းဟာ အလှအပအတွက်မဟုတ်ဘဲ ခေတ်ကာလလိုအပ်ချက်ကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။
ရှေးအခါကပေရွက်ထန်းရွက်တွေနဲ့စာရေးကြတဲ့အခါမှာ ထောင့်တွေမျဉ်းတွေကိုကညစ်နဲ့ဆွဲတဲ့အခါ အရွက်တွေပြဲတတ်တာမို့ ဝိုင်းစက်တဲ့အနားသတ်ဖြစ်အောင်ရေးသားကြတာပါ။ လတ်တလောမြန်မာနိုင်ငံမှာပဲအသုံးပြုတော့တဲ့ဘာသာစကားဖြစ်ပါတယ်။
ဆင်ဟာလေ (သီရိလင်္ကာ)
အသံထွက်ပုံ ၅၀ကျော်ရှိတဲ့ဒီဘာသာစကားဟာ နှုတ်ခမ်းအဖိအဖော့လေးနည်းနည်းကွဲတာနဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကွဲပြားသွားတဲ့အထိကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ မျက်မှောက်ခေတ်မှာတော့ အသံထွက် ၃၈မျိုးကိုသာတွင်တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးပြုကြတော့တယ်။
ဆင်ဟာလေမှာ သသင်္ကရိုက်နဲ့ ပါဠိအသုံးအနှုန်းတွေလည်းပါပါတယ်။ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံက ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးကျောင်းတွေနဲ့ ဘာသာရေးသင်တန်းတွေအပါအဝင် ဆင်ဟာလေကိုသုံးတဲ့လူဦးရေဟာ ၂၁သန်းသာရှိပါတော့တယ်။
ဂျော်ဂျီယန် (ဂျော်ဂျီယာ)
သမိုင်းတလျှောက်ဂျော်ဂျီယာဘာသာစကားဟာရုရှားဘာသာစကားကဝါးမြိုမယ့်အန္တရာယ်နဲ့ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါတယ်။ ၂၀ရာစုနှစ်က ဂျော်ဂျီယာနယ်မြေအများစု ရုရှားနိုင်ငံအတွင်းသွတ်သွင်းခံခဲ့ရပြီး လက်ရှိမှာလည်းနိုင်ငံအတွင်းရုရှားနဲ့ ဆလဗ်ဘာသာစကားအသုံးပြုမှုမြင့်တက်နေတဲ့အတွက် ဂျော်ဂျီယာဘာသာဟာကွယ်ပျောက်လုနီးနီးဖြစ်နေပါပြီ။
တာဂလော့ (ဖိလစ်ပိုင်)
အင်ဒို-ဥရောပဘာသာစကားကဆင်းသက်လာပြီးစပိန်ဘာသာစကားမရောက်ခင်အထိ ဖိလစ်ပိုင်မှာတွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။ ကိုလိုနီခေတ်မှာစပိန်နယ်ချဲ့ခေါင်းဆောင်တွေက စာမျက်နှာရဲ့အောက်ကစပြီးရေးရတဲ့တာဂလော့ကို ဘယ်ဘက်ကနေညာဘက်သို့ရေးတဲ့ပုံစံအဖြစ်ပြောင်းလဲခဲ့တယ်။ စာလုံးတွေကိုလည်း ၉၀ဒီဂရီလှည့်ပြီးရေးစေခဲ့ပါတယ်။
လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း ၁၉၇၃ခုနှစ်မှာတော့စပိန်နဲ့ဒေသခံဘာသာစကားအမျိုးမျိုးရောနှောထားတဲ့ ဖိလစ်ပီနိုဘာသာစကားကိုနိုင်ငံတော်ဘာသာအဖြစ်ပြဌာန်းခဲ့ပြီး တာဂလော့ကိုလက်တင်အက္ခရာတွေနဲ့သာ ရေးသားကြပါတော့တယ်။ အသုံးပြုမှုအလွန်နည်းလာပြီဖြစ်တာကြောင့် တာဂလော့အက္ခရာဟာလည်း တခြားသောဖိလစ်ပိုင်ဒေသခံဘာသာစကား ၁၂၀နည်းတူမကြာခင်ပျောက်ကွယ်သွားတော့မှာပါ။
ဟာနာကရကာ (အင်ဒိုနီးရှား)
ဂျာဗားကျွန်းမှာစတင်တီထွင်ခဲ့တဲ့ဒီဘာသာစကားဟာ တချိန်ကဂျာဗားဒေသခံတွေရဲ့ အဓိကဘာသာစကားတွေထဲကတခုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉ရာစုနဲ့ ၂၀ရာစုလောက်မှာ ပုံနှိပ်လုပ်ငန်းတွင်ကျယ်လာပြီး အာဏာပိုင်တွေဟာဒီဘာသာစကားကိုစံအဖြစ်သတ်မှတ်ဖို့ကြိုးစားခဲ့ပါသေးတယ်။
ဒါပေမယ့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်ကအင်ဒိုနီးရှားကျွန်းတွေကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီးနောက် ဟာနာကရကာအသုံးပြုမှုကိုပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီနောက်ပိုင်းမှာတော့ လက်တင်စာလုံးတွေနဲ့ရေးသားတဲ့စနစ်ထွန်းကားလာခဲ့တယ်။ အာဏာပိုင်တွေကတော့ အစိုးရကျောင်းတွေမှာ ဟာနာကရကာအက္ခရာကိုသင်ကြားစေပြီး ယာဉ်ကြောထိန်းသိမ်းရေးနဲ့ဆိုင်တဲ့ဆိုင်းဘုတ်တွေမှာအသုံးပြုလျက်ရှိပါတယ်။
Reference:
https://matadornetwork.com/abroad/5-beautiful-endangered-alphabets/
