ကုန်းဘောင်ခေတ် မင်းနေပြည်တော် နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် (၁၇၈၃-၁၈၂၃) (၁၈၃၉-၁၈၅၇) ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အမရပူရမြို့ဟာ မြန်မာ့သမိုင်းမှာ ချန်ထားလို့မရတဲ့ မြို့တစ်မြို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဗဒုံမင်း စတင်တည်ထောင် နန်းစိုက်ခဲ့ပြီး စစ်ကိုင်းမင်း၊ သာယာဝတီမင်း၊ ပုဂံမင်း၊ မင်းတုန်းမင်းတို့ စိုးစံခဲ့ရာ နန်းမြို့ဟောင်း တခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
မရ=သေခြင်း၊ အမရ=မသေခြင်း၊ ပူရ=မြို့ ဆိုပြီး အဓိပ္ပါယ်ပြုထားတဲ့ သေခြင်းကင်းသော မြို့ပါ။ အမရပူရကို တောင်မြို့၊ မြို့ဟောင်းလို့လည်း ခေါ်ကြပါသေးတယ်။ မည်သို့ပင် အမည်နာမ ပညတ်ထားစေကာမူ သွေးချောင်းစီးနန်းလုပွဲတွေနဲ့ မင်းနေပြည်အဖြစ်မှ လျောကျခဲ့ရခြင်းတွေက မမြဲခြင်း အနိစ္စတရားရဲ့ သက်သေတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ယနေ့ခေတ် အမရပူရဟာ မန္တလေးနဲ့ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေပြီဖြစ်ပြီး ပိုးထည်ရက်ကန်းလုပ်ငန်းတွေ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတွေနဲ့ မြိုင်ဆိုင်နေပါပြီ။ ကမ္ဘာကျော် တောင်သမန်အင်းနဲ့ ဦးပိန်တံတားဟာလည်း အမရပူရနယ်ထဲမှာ တည်ရှိတာပါ။ ဦးပိန်တံတားကို အင်းဝနဲ့စစ်ကိုင်းက နန်းတော်တိုင်တွေနဲ့တည်ဆောက်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။
စုဖုရားလတ်ရဲ့အဖွား၊ ရာဇဝင်မှာ ခက်ထန်မှုနဲ့နာမည်ကျော်သူ နန်းမတော်မယ်နုနဲ့ တံတားတည်ဆောက်သူ မောင်ပိန်တို့ဟာ တောင်သမန်အင်းထဲမှာ ရေချကွပ်မျက်ခံခဲ့ရပါတယ်။ မဟာဝိဇယရံသီပုထိုးတော်ကြီး၊ ရွှေဂူကြီး၊ တောင်မင်းကြီးဘုရား နဲ့ ကျောက်တော်ကြီးဘုရားတို့ဟာလည်း အမရပူရရဲ့ ကြီးလေးကြီးအဖြစ် နာမည်ကျော်ပါတယ်။
စစ်ကိုင်း-မြစ်ငယ်လမ်းဘေးက ဝေရောစနကျောက်စိမ်းစေတီ၊ ရန်ကုန်-မန္တလေးလမ်းဘေးက စွယ်တော်မြတ်စေတီနဲ့ ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းနဖူးက ရွှေကြက်ယက်၊ ရွှေကြက်ကျစေတီတို့ဟာ အမရပူရနယ်ထဲမှာ တည်ရှိပါတယ်။
မန္တလေးနဲ့ အမရပူရနယ်အစပ်က ဗဒုံမင်းရဲ့ကောင်းမှုတော် မဟာစန္ဒာမုနိစေတီနဲ့ ကန်တော်မင်္ဂလာဟာလည်း ဓါတ်ပုံဝါသနာအိုးတွေကြား ရေပန်းစားတဲ့ နေရာတစ်ခုပါ။
ဧရာမကျွန်းလုံးကြီးတွေနဲ့ တည်ဆောက်ထားတဲ့ ဗားကရာကျောင်းဟာ မန္တလေး-စစ်ကိုင်းလမ်းဘေးမှာတည်ရှိပြီး နာမည်ကျော် မဟာဂန္ဓာရုံကျောင်းတိုက်ဟာလည်း အမရပူရနယ်ထဲမှာ တည်ရှိပါတယ်။ တတိယအင်္ဂလိပ်ကျူးကျော်စစ်ကို ခုခံဖို့ရာ ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းဘေးမှာ ဖိုခနောက်ဆိုင် တည်ထားတဲ့ အင်းဝရှိ ဆင်ကျုံးခံတပ်၊ စစ်ကိုင်းရှိ အစေခံခံတပ်နဲ့ အမရပူရနယ်၊ စစ်ကိုင်းတံတားဟောင်းအနီးရှိ သပြေတန်းခံတပ်တို့ဟာ ယနေ့ထက်တိုင် ရှိပါသေးတယ်။
တောင်သမန်အင်းဘေးက ရတနာပုံတက္ကသိုလ်၊ ပြင်ဦးလွင်အတက်လမ်းဘေးက ဆေးဝါးတက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်-မန္တလေးလမ်းဘေးက မန္တလာတက္ကသိုလ် နဲ့ မန္တလေး-စစ်ကိုင်းလမ်းဘေးက ဆောင်းဒါးရက်ကန်းကျောင်းတို့ဟာလည်း အမရပူရနယ်အတွင်းရှိ ပညာရည်နို့သောက်စို့ရာ တက္ကသီလာကြီးတွေဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်းမှာရှိပြီး လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး လွယ်ကူကောင်းမွန်ကာ ကြည့်ရှုလေ့လာစရာတွေ ပေါများလွန်းလှတဲ့ အမရပူရမြို့ကို လူတိုင်း သွားရောက်လည်ပတ်သင့်တဲ့ နေရာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။
Wai Lin, Nine Thuwun
Photo – Wiki